चीनने पाकिस्तान आणि इराणमध्ये ’शांतता’ आणली का?

Posted by वृत्तभारती Wednesday, January 24th, 2024

– घाबरलेल्या ड्रॅगनने वापरली पूर्ण शक्ती,
बीजिंग, (२४ जानेवारी) – क्षेपणास्त्र आणि ड्रोनच्या पावसानंतर आता पाकिस्तान आणि इराणमध्ये ’शांतता’ आहे. पाकिस्तानने तेहरानमध्ये आपले राजदूत पुन्हा पाठवत असल्याचे म्हटले आहे. इराणनेही आपल्याला शांतता हवी असल्याचे म्हटले आहे. युद्धाच्या उंबरठ्यावर असलेल्या इराण आणि पाकिस्तानमध्ये विनाकारण शांतता प्रस्थापित झाली नाही. असे मानले जाते की तुर्कस्तान व्यतिरिक्त चीनने यामध्ये मोठी भूमिका बजावली होती जी या भागातील युद्धसदृश परिस्थितीमुळे घाबरली होती. वास्तविक, चीनने पाकिस्तानमध्ये अब्जावधी डॉलर्सची गुंतवणूक केली आहे जी त्याने सीपीईसी मध्ये केली आहे. चीनने पाकिस्तानला लढाऊ विमानांपासून रॉकेटपर्यंत सर्व काही दिले आहे. त्याचवेळी आखातात अमेरिकेचा प्रभाव संपवण्यासाठी चीन इराण आणि पाकिस्तानचा वापर करत आहे. चीनने इराणसोबत अब्जावधी डॉलर्सचे तेल आणि इतर सौदे केले आहेत.
इराण हा चीनला तेलाचा मोठा पुरवठा करणारा देश आहे. चीन संपूर्ण प्रदेशात मध्यस्थ म्हणून विकसित होत आहे. चीननेच सौदी अरेबिया आणि इराणमध्ये शांतता प्रस्थापित केली. या तणावानंतर चीनने मध्यस्थीचा प्रस्ताव ठेवला होता. खरे तर चीनला स्वतःच्या स्वार्थासाठी संपूर्ण प्रदेशातील प्रादेशिक भू-राजकारण बदलायचे आहे. अमेरिकन रिसर्च इन्स्टिट्यूटचे तज्ज्ञ समीर लालवानी सांगतात की, इराण आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांमध्ये चीनचा खूप प्रभाव आहे. इराण आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांना आगामी दशकांमध्ये वेगाने वाढणारा चीन आशियावर राज्य करेल अशी अपेक्षा आहे. एवढेच नाही तर चीनकडे इतकी विश्वासार्हता आहे की तो दोन्ही देशांच्या नेत्यांना संबंध सामान्य करण्यासाठी पटवून देऊ शकतो.
पाकिस्तान आणि चीन यांच्यात घट्ट मैत्री आहे
पाकिस्तान हा चीनचा सर्वात जवळचा मित्र असून दोन्ही देशांमधील संबंध ’समुद्रापेक्षा खोल, पर्वतांपेक्षा उंच, मधापेक्षा गोड आणि पोलादापेक्षा मजबूत’ असल्याचा दावा केला जातो. सीपीईसीच्या माध्यमातून चीनच्या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प ‘बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्ह’मध्येही पाकिस्तानची महत्त्वाची भूमिका आहे. इराणच्या अगदी जवळ असलेल्या ग्वादरमध्ये चीन बंदर बांधत आहे. चीनचे इराणसोबतचे व्यापारी संबंधही वाढले आहेत, जरी अनेक निर्बंधांमुळे दोन्ही देशांमधील सर्वसमावेशक सहकार्य करार अद्याप पूर्णपणे स्पष्ट झालेला नाही.
चीन हा इराणचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आणि इराणी तेलाचा सर्वात मोठा खरेदीदार आहे. गेल्या वर्षी चिनी कंपन्यांनी १० वर्षात सर्वात जास्त इराण तेल खरेदी केले. अमेरिकन तज्ज्ञ समीर लालवानी म्हणतात की चीनकडून आर्थिक आणि सामरिक मदत मिळवण्यासाठी इराण आणि पाकिस्तान हे दोन्ही देश एकमेकांशी स्पर्धा करू शकतात. या आठवड्यात इराण आणि पाकिस्तानच्या सीमेवर क्षेपणास्त्रांचा पाऊस पडला, हे आश्चर्यकारक आहे कारण ते अनेकदा एकमेकांवर शेजारच्या देशाच्या भूमीतून दहशतवादी घुसखोरी करत असल्याचा आरोप करतात. पाकिस्तानशिवाय इराणचे सैन्य चीनकडूनही शस्त्रे खरेदी करतात.
चीन इराणला लष्करी मदत करतो
अमेरिकन संशोधन संस्था रँड कॉर्पोरेशनचे म्हणणे आहे की चीनने इराणचे लष्करी सामर्थ्य वाढवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे आणि इराणच्या आण्विक कार्यक्रमासाठी तांत्रिक मदत देखील केली आहे. चीन पाकिस्तानला शस्त्रास्त्रे पुरवतो, विशेषत: अत्याधुनिक शस्त्रे. पाकिस्तान आणि चीन हे दोन्ही देश एकत्र लष्करी सराव करतात. गेल्या नोव्हेंबरमध्ये चीन आणि पाकिस्तानने कराची बंदराजवळ आतापर्यंतचा सर्वात मोठा नौदल सराव केला होता.
चीनच्या जिलिन विद्यापीठातील सहाय्यक प्राध्यापक ब्योर्न अलेक्झांडर डोबेन म्हणतात की, दोन्ही देशांमधील लष्करी संबंध खूप मजबूत झाले आहेत. डोबेन म्हणतात की चीन आपल्या मध्यस्थीच्या प्रयत्नांद्वारे आपले केस मजबूत करू शकतो. गेल्या वर्षी चीनने इराण आणि त्याचा कट्टर प्रतिस्पर्धी सौदी अरेबिया यांच्यातील संबंध सुधारण्यास मदत केली.

• आंतरराष्ट्रीय

• इराण
• क्षेपणास्त्र आणि ड्रोनच्या पावसानंतर आता पाकिस्तान आणि इराणमध्ये ’शांतता’
• घाबरलेल्या ड्रॅगनने वापरली पूर्ण शक्ती
• चीन
• चीन इराणला लष्करी मदत करतो
• चीनने पाकिस्तान आणि इराणमध्ये ’शांतता’ आणली का?
• पाकिस्तान
• पाकिस्तान आणि चीन यांच्यात घट्ट मैत्री

Short URL : https://vrittabharati.in/?p=59944

Related posts