हिंदू धर्मग्रंथांची यादी

Posted by वृत्तभारती Friday, April 19th, 2024

हिंदू धर्मग्रंथांची यादी
हिंदूंचे धार्मिक ग्रंथ मुख्यतः संस्कृतमध्ये आहेत. नंतरच्या काळात आधुनिक भारतीय भाषांमध्येही अनेक धार्मिक ग्रंथ रचले गेले. हिंदू धर्मातील (वैदिक धर्म) पहिला प्रकार श्रृती आहे ज्यात वेद आणि उपनिषदांचा समावेश आहे, त्यानंतर स्मृती ज्यात पुराण, रामायण आणि महाभारत यांचा समावेश आहे. तिसरा प्रकार म्हणजे संत साहित्य, जे खूप प्रसिद्ध आहे पण हे साहित्य देवाने किंवा कोणत्याही ऋषी-महर्षींनी लिहिलेले नाही तर संतांनी लिहिलेले आहे, ज्यांची संख्या अगणित आहे.

वेद :
– ऋग्वेद,
– यजुर्वेद,
– सामवेद,
– अथर्ववेद.

उपनिषद :
उपनिषदांची संख्या अंदाजे १०८ आहे, परंतु मुख्य उपनिषद १० आहेत.
ईशोपनिषद,
कठोपनिषद,
केनोपनिषद,
मुण्डकोपनिषद,
मांडुक्योपनिषद,
ऐतरेयोपनिषद,
तैतिरियोपनिषद,
छान्दोग्योपनिषद,
बृहदारण्यकोपनिषद,
प्रश्नोपनिषद.

पुराण :
पुराणांचे चार प्रकार असून त्यांची संख्या १८ आहे.

महापुराण –
ब्रह्म,
पद्म,
विष्णु,
शिव,
लिंग,
गरुड़,
नारद,
भागवत,
अग्नि,
स्कन्द,
भविष्य,
ब्रह्मवैवर्त,
मार्कण्डेय,
वामन,
वाराह,
मत्स्य,
कूर्म,
ब्रह्माण्ड.

लघु पुराण –
सामान्य भाषेत पुराण म्हणतात.
वृहद्विष्णु,
शिव उत्तरखण्ड,
लघु वृहन्नारदीय,
मार्कण्डेय,
वह्नि,
भविष्योत्तर,
वराह,
स्कन्द,
वामन,
वृहद्वामन,
वृहन्मतस्य,
स्वल्पमतस्य,
लघुवैवर्त्य,
भविष्य पुराणांचे इतर ५ प्रकार आहेत.

अतिपुराण –
सनत्कुमार,
बृहन्नारदीय,
आदित्य,
मानव,
नन्दिकेश्वर,
कौर्म,
भागवत,
वसिष्ठ,
भार्गव,
मुद्गल,
कल्कि,
देवी,
महाभागवत,
बृहद्धर्म,
परानंद,
पशुपति,
वह्नि,
हरिवंश.

उप पुराण –
आदि,
नरसिंह,
स्कन्द,
शिवधर्म,
दुर्वासा,
नारदीय,
कपिल,
वामन,
महेश्वर,
औशनस,
ब्रह्माण्ड,
वरुण,
कालिका,
साम्ब,
सौरि,
पाराशर,
मारीच,
भास्कर,
इतिहास,
रामायण,
महाभारत,
श्रीमद्भागवत,
देवीभागवत,
श्रीमद्भगवद्गीता – हा महाभारताचा एक भाग आहे.

दर्शन :
न्याय दर्शन,
योग दर्शन,
सांख्य दर्शन,
पूर्वमीमांसा दर्शन,
वैशेषिक दर्शन,
वेदान्त दर्शन

आगम ग्रंथ :
आगमाचे दोन भाग आहेत:
दक्षिणागम (समयमत) :
दक्षिणागमचे मूळ श्रुतींमध्ये आहे आणि पुराणांमध्ये त्याचा विस्तार झाला आहे. हे तीन प्रकारचे आहेत:
शैवागम,
वैष्णवागम,
शाक्तागम.
वामागम (कौलमत).

स्मृति :
१०० हून अधिक स्मृतिग्रंथ उपलब्ध आहेत, त्यातील मुख्य आहेत:
मनुस्मृति,
वृद्धमनु,
आंगिरस,
अत्रि,
आपस्तम्ब,
औशनस,
कात्यायन,
गोभिल (प्रजापति),
यम,
बृहद्धर्म,
लघुविष्णु,
वृहद्विष्णु,
नारद,
शातातप,
हारीत,
वृद्धहारीत,
लघुआश्वलायन,
शंख,
लिखित,
शंख-लिखित,
याज्ञवल्क्य,
व्यास,
संवर्त,
दक्ष,
देवल,
बृहस्पति,
पाराशर,
बृहत्पराशर,
कश्य,
गौतम,
वृद्धगौतम,
वसिष्ठ,
पुलत्स्य,
योगीयाज्ञवल्क्य,
व्याघ्रपाद,
बोधायन,
कपिल,
विश्वामित्र,
शाण्डिल्य,
कण्व,
दाभ्य,
भारद्वाज,
मार्कण्डेय,
लौगाक्षी.

आयुर्वेद :
चरक संहिता,
सुश्रुत संहिता,
अष्टांग हृदयम.

इतर प्राचीन संस्कृत ग्रंथ :
चाणक्य नीति,
कामंदकीय नीति,
कौटलीय अर्थशास्त्र.

• धर्म शास्त्र

• अतिपुराण
• आगम ग्रंथ
• आयुर्वेद
• इतर प्राचीन संस्कृत ग्रंथ
• उप पुराण
• उपनिषद
• पुराण
• प्राचीन संस्कृत ग्रंथ
• महापुराण
• लघु पुराण
• वेद
• स्मृति
• हिंदू धर्मग्रंथांची यादी

Short URL : https://vrittabharati.in/?p=60828

Related posts