अंतरिम अर्थसंकल्प-२.०: निर्मला सीतारामन यांचा सामाजिक न्यायाचा अर्थसंकल्प

Posted by वृत्तभारती Thursday, February 1st, 2024

– मध्यमवर्गीयांना घरे मिळतील,
– कर रचना ’जैसे थे’, करदात्यांची संख्या २.४ पटीने वाढली,
– ’जय जवान, जय किसान, जय विज्ञान, जय संशोधन’,
– ’१० वर्षांत महिलांना ३० कोटी मुद्रा योजनेचे कर्ज,
– तीन रेल्वे कॉरिडॉर बांधले जातील,
नवी दिल्ली, (०१ फेब्रुवारी) – केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन त्यांच्या कार्यकाळातील पहिला आणि त्यांच्या कार्यकाळातील सहावा अर्थसंकल्प नवीन संसद भवनात सादर केला. मात्र, लोकसभा निवडणुकीपूर्वी मोदी सरकारचा हा अंतरिम अर्थसंकल्प-२.० आहे. आपल्या अर्थसंकल्पीय भाषणाच्या सुरुवातीला सीतारामन यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांची स्वप्ने साकार करण्याकडे लक्ष वेधले आणि सांगितले की त्यांचे लक्ष गरीब, महिला, तरुण आणि शेतकरी यावर आहे. सीतारामन म्हणाल्या की, हा अर्थसंकल्प सामाजिक न्यायाचा अर्थसंकल्प आहे. ते म्हणाले की, पंतप्रधान मोदींच्या नेतृत्वाखाली केंद्र सरकारने गेल्या १० वर्षांत दारिद्र्यरेषेखालील २५ कोटी लोकांना देशाच्या कल्याणकारी धोरण आणि विचारांतर्गत बाहेर आणले आहे. गरीब कल्याण योजनेंतर्गत ८० कोटी लोकांना मोफत अन्नधान्य पुरविण्यात आल्याचे त्यांनी सांगितले.
’महिला शक्ती’चा संदर्भ देताना अर्थमंत्री सीतारामन म्हणाल्या, १० वर्षांत उच्च शिक्षणात महिलांची नोंदणी २८% वाढली आहे, एसटीइएम अभ्यासक्रमांमध्ये ४३% नोंदणी मुली आणि महिलांची आहे, जी जगात सर्वाधिक आहे. ते म्हणाले की, या सर्व पायर्‍यांमुळे महिलांच्या कर्मचार्‍यांचा वाढता सहभाग दिसून येतो. सीतारामन म्हणाल्या की, मोदी सरकारने तिहेरी तलाक बेकायदेशीर ठरवला आहे आणि संसद आणि राज्यांच्या विधानसभांमध्ये महिलांसाठी १/३ जागा राखीव ठेवल्या आहेत. ते म्हणाले की, पंतप्रधान आवास योजनेंतर्गत महिलांना ७० टक्क्यांहून अधिक घरे मिळाली असून त्यांचा सन्मान वाढला आहे.
तरुणांबद्दल बोलताना केंद्रीय अर्थमंत्री म्हणाले, स्किल इंडिया मिशन अंतर्गत १.४ कोटी तरुणांना प्रशिक्षित करण्यात आले आहे, ५४ लाख तरुणांना प्रशिक्षित आणि पुनर्कुशल करण्यात आले आहे. ते म्हणाले की, देशभरात ३००० नवीन आयटीआय स्थापन करण्यात आल्या आहेत. मोठ्या संख्येने संस्थात्मक उच्च शिक्षणासाठी, ७ आयआयटी, १६ आयआयआयटी, ७ आयआयएम, १५ एआयआयएमएस आणि ३९० विद्यापीठे स्थापन करण्यात आली आहेत. सबका साथ, सबका विकास या स्वप्नांचा उल्लेख करताना अर्थमंत्री म्हणाले की, पंतप्रधान मोदींनी अन्न पुरवठादारांच्या सक्षमीकरणावर भर दिला आहे. ते म्हणाले की, देशभरातील ४ कोटी शेतकर्‍यांना पंतप्रधान पीक विमा योजनेचा लाभ दिला जात आहे. ते म्हणाले की ११.८ कोटी लोकांना पंतप्रधान किसान योजना निधीतून आर्थिक मदत मिळाली आहे. अर्थमंत्र्यांनी सांगितले की, ३४ लाख कोटी रुपये थेट खात्यात हस्तांतरित करण्यात आले आहेत.
प्रत्येक घरात पाणी, सर्वांना वीज, गॅस, वित्तीय सेवा आणि बँक खाती उघडण्यासाठी मोदी सरकारने काम केले आहे, असे अर्थमंत्री म्हणाले. ते म्हणाले की, सरकारने लोकांच्या मूलभूत गरजा पूर्ण केल्या आहेत, त्यामुळे ग्रामीण भागातील लोकांचे उत्पन्न वाढले आहे. २०४७ पर्यंत भारत विकसित राष्ट्र होईल, असे अर्थमंत्र्यांनी सांगितले. जनतेच्या सक्षमीकरणासाठी आम्ही काम करत असून विकास योजनांमधील भ्रष्टाचार आणि घराणेशाही नष्ट केली असल्याचे त्यांनी सांगितले.
देशातील करदात्यांची स्थिती ’जैसे थे’
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन संसदेत अंतरिम बजेट सादर करत आहेत. हा अर्थसंकल्प मोदी सरकारच्या दुसर्‍या कार्यकाळातील शेवटचा अर्थसंकल्प आहे. यावेळी अर्थमंत्री सहावा अर्थसंकल्प सभागृहात मांडत आहेत. मोरारजी देसाईंनंतर सीतारामन या दुसर्‍या अर्थमंत्री आहेत, ज्यांना सहा वेळा अर्थसंकल्प सादर करण्याची संधी मिळाली. ’देशाला नवा उद्देश आणि नवी आशा मिळाली. जनतेने पुन्हा मोठ्या जनादेशाने सरकारला निवडून दिले.
देशातील करदात्यांची संख्या २.४ पटीने वाढली’
’प्रत्यक्ष कर संकलन १० वर्षांत तीन पटीने वाढले आहे. करदात्यांची संख्या २.४ पट वाढली आहे. देशाच्या विकासात करदात्यांच्या योगदानाचा उपयोग होत आहे. आम्ही करदात्यांची प्रशंसा करतो. सरकारने कराचे दर कमी केले आहेत. लागू करण्यात आलेल्या नवीन कर योजनेअंतर्गत ७ लाख रुपयांपर्यंत कोणताही कर नाही. कॉर्पोरेट टॅक्सही कमी करण्यात आला आहे. नवीन फॉर्म २६अड सह कर भरणे सोपे झाले आहे. २०१३-१४ मध्ये ९३ दिवसांऐवजी आता १० दिवसात परतावा दिला जात आहे. कर दर, आयात दरात कोणताही बदल झालेला नाही.
तीन रेल्वे कॉरिडॉर बांधले जातील
ऊर्जा, खनिजे आणि सिमेंटसाठी तीन रेल्वे कॉरिडॉर बांधले जातील. त्यांची ओळख पीएम गति शक्ती अंतर्गत करण्यात आली आहे. यामुळे खर्च कमी होईल आणि मालाची वाहतूक सुलभ होईल. डेडिकेटेड फ्रेट कॉरिडॉरमुळे विकास दर वाढण्यास मदत होईल. वंदे भारतच्या मानकांनुसार ४० हजार सर्वसाधारण बोगी विकसित केल्या जातील जेणेकरून प्रवाशांची सुरक्षितता आणि सुविधा वाढू शकतील.
’जय जवान, जय किसान, जय विज्ञान, जय संशोधन’
’नवीन तंत्रज्ञान व्यवसायाला मदत करत आहे. लाल बहादूर शास्त्रींनी जय जवान, जय किसानचा नारा दिला होता. अटलजींनी जय जवान, जय किसान, जय विज्ञानाचा नारा दिला होता. याबाबत अधिक माहिती देताना पंतप्रधान मोदींनी जय जवान, जय किसान, जय विज्ञान, जय अनुसंधानचा नारा दिला आहे. तंत्रज्ञान क्षेत्रात रस असणार्‍यांसाठी हा सुवर्णकाळ आहे. १ लाख कोटी रुपयांचा निधी बिनव्याजी किंवा कमी व्याजदराने वितरित केला जाईल. यामुळे दीर्घकालीन आर्थिक मदत मिळेल. यामुळे खाजगी क्षेत्राला मदत होईल.
देशातील विमान कंपन्या एक हजार नवीन विमाने खरेदी करणार
देशातील विमान वाहतूक क्षेत्रासाठी घोषणा करताना अर्थमंत्र्यांनी सांगितले की, ’आता देशात १४९ विमानतळे आहेत. ’उडान’ अंतर्गत टियर-२ आणि टियर-३ शहरांचा विस्तार केला जात आहे. देशातील विमान वाहतूक कंपन्या एक हजार नवीन विमाने खरेदी करत आहेत.
एक कोटी घरांना मोफत वीज
छतावरील सौरऊर्जेच्या माध्यमातून एक कोटी घरांना सौरऊर्जेद्वारे दरमहा ३०० युनिट मोफत वीज मिळू शकेल. १५-१८ हजार रुपयांची बचत होणार आहे. ई-वाहनांच्या चार्जिंगसाठी मोठ्या प्रमाणात स्थापनाकेली जाईल. त्यामुळे विक्रेत्यांना काम मिळेल.
मध्यमवर्गीयांना घरे मिळतील
मध्यमवर्गीयांसाठी योजना तयार केली जाईल. भाड्याची घरे, झोपडपट्ट्या आणि अनियमित घरांमध्ये राहणार्‍या लोकांना नवीन घर विकत घेण्याची किंवा बांधण्याची संधी मिळेल.
’एम किसान संपदा योजनेचा ३८ लाख शेतकर्‍यांना लाभ
’प्रधानमंत्री किसान संपदा योजनेचा ३८ लाख शेतकर्‍यांना लाभ झाला असून १० लाख रोजगाराच्या संधी निर्माण झाल्या आहेत. काढणीनंतरचे नुकसान टाळण्यासाठी योजनांवरही काम केले जात आहे. कापणीनंतरच्या क्रियाकलापांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आम्ही खाजगी आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील भागीदारी मजबूत करू. स्वावलंबी तेलबिया अभियानाला बळ दिले जाईल. या अंतर्गत नवीन कृषी तंत्रज्ञान आणि कृषी विम्याला चालना दिली जाणार आहे. दुग्धव्यवसायाशी संबंधित शेतकर्‍यांनाही मदत केली जात आहे. राष्ट्रीय गोकुळ मिशनसारख्या योजना राबवल्या जात आहेत. मत्स्यसंपत्तीही बळकट केली जात आहे. सीफूड उत्पादन दुप्पट झाले आहे. मत्स्य संपदा योजनेच्या माध्यमातून उत्पादकता तीन ते पाच टन प्रति हेक्टर वाढवली जाईल. ५५ लाख नवीन रोजगाराच्या संधी निर्माण होतील. पाच एकात्मिक एक्वा पार्क बांधले जातील.
भारत-मध्य-पूर्व-युरोप कॉरिडॉर महत्त्वाचा
संसदेत अर्थसंकल्प सादर करताना अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन म्हणाल्या, ’भारत-मध्य-पूर्व-युरोप कॉरिडॉर हे भारत आणि इतर देशांसाठीही एक परिवर्तनकारी पाऊल आहे.’ अर्थमंत्री म्हणाले, ’कोविड असूनही, आम्ही पीएम आवास योजना (ग्रामीण) अंतर्गत ३ कोटी घरांचे बांधकाम पूर्ण केले. पुढील ५ वर्षांत आणखी २ कोटी घरे बांधली जातील.
’किमान सरकार, कमाल प्रशासन दृष्टिकोनासह प्रशासन’
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी त्यांच्या अंतरिम अर्थसंकल्पीय भाषणात सांगितले की, ’आमच्या सरकारने उत्तरदायी, लोककेंद्रित आणि विश्वासावर आधारित प्रशासन नागरिकांसाठी प्रथम आणि किमान सरकार जास्तीत जास्त प्रशासनाचा दृष्टिकोन प्रदान केला आहे. अमृतकलसाठी सरकारने अशी आर्थिक धोरणे स्वीकारली पाहिजेत ज्यात शाश्वत विकास, सर्वांसाठी संधी, क्षमता विकास यावर भर असेल. रिफॉर्म, परफॉर्म आणि ट्रान्सफॉर्मसह आम्ही सुधारणांचा पुढचा टप्पा सुरू करू. वेळेवर आर्थिक सहाय्य, संबंधित तंत्रज्ञान, एमएसएमईचे सक्षमीकरण यासारख्या बाबींवर नवीन धोरणांद्वारे काम केले जाईल. ऊर्जा सुरक्षेवरही आम्ही काम करू.
’१० वर्षांत महिलांना ३० कोटी मुद्रा योजनेचे कर्ज
संसदेत अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करताना अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन म्हणाल्या, ’गेल्या १० वर्षांत ३० कोटी मुद्रा योजनेतून महिला उद्योजकांना कर्ज देण्यात आले. प्रधानमंत्री आवास योजनेंतर्गत ग्रामीण भागातील महिलांना ७० टक्के घरे देण्यात आली आहेत.
’सरासरी वास्तविक उत्पन्नात वाढ
’सरासरी वास्तविक उत्पन्न ५० टक्क्यांनी वाढले आहे. महागाईचा दर कमी झाला आहे. प्रकल्प वेळेत पूर्ण होत आहेत. लोक चांगले जगत आहेत आणि चांगले उत्पन्न मिळवत आहेत. मोठे प्रकल्प प्रभावीपणे आणि वेळेत पूर्ण होत आहेत. जीएसटीमुळे एक देश, एक बाजार आणि एक कर ही संकल्पना बळकट झाली आहे. खऋडउ ने जागतिक आर्थिक गुंतवणुकीचा मार्ग खुला केला आहे.
’गरिबांचे कल्याण, देशाचे कल्याण’
’गरीबांचे कल्याण, देशाचे कल्याण, हा मंत्र घेऊन आम्ही काम करत आहोत. ’सबका साथ’ या उद्देशाने आम्ही २५ कोटी लोकांना विविध प्रकारच्या गरिबीतून बाहेर काढले आहे. २०४७ पर्यंत भारताला विकसित देश बनवण्यासाठी आम्ही काम करत आहोत.
महिला, तरुण, गरीब, अन्नदातावर आमचे लक्ष
अर्थमंत्री म्हणाले, ’गेल्या १० वर्षांत आम्ही सर्वांसाठी घरे, प्रत्येक घराला पाणी, सर्वांसाठी बँक खाती अशी कामे विक्रमी वेळेत पूर्ण केली. ८० कोटी लोकांना मोफत रेशन देण्यात आले. शेतकर्‍यांच्या शेतमालाच्या किमान आधारभूत किमतीत वाढ करण्यात आली. संसाधनांचे वितरण पारदर्शकतेने करण्यात आले आहे. सामाजिक बदल घडवून आणण्यासाठी आम्ही विषमता दूर करण्याचा प्रयत्न केला आहे. पंतप्रधानांच्या मते गरीब, महिला, तरुण आणि शेतकरी या चार जातींवर आमचे लक्ष आहे. त्यांच्या गरजा, त्यांच्या आकांक्षा आमच्यासाठी महत्त्वाच्या आहेत.
दरमहा ३०० युनिट मोफत वीज मिळणार
केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी मोफत विजेबाबत महत्त्वपूर्ण घोषणा केली आहे. दर महिन्याला लोकांना ३०० युनिट मोफत वीज मिळणार असल्याचे त्यांनी सांगितले. एक कोटी कुटुंबांना मोफत विजेचा लाभ मिळणार असल्याचे अर्थमंत्र्यांनी सांगितले. ही अशी कुटुंबे असतील जी आपल्या घराच्या छतावर सौरऊर्जेची व्यवस्था करतात. पीएम मोदींनी प्रधानमंत्री सूर्योदय योजनेची घोषणा केली होती. या योजनेंतर्गत एक कोटी घरांमध्ये सोलर पॅनल बसवण्यात येणार आहेत. निर्मला म्हणाल्या की, कोविडचे आव्हान असतानाही केंद्र सरकारने गरिबांना घरे दिली. ३ कोटी घरांचे उद्दिष्ट गाठण्याच्या जवळ आहोत. पुढील पाच वर्षांत आणखी २ कोटी घरे बांधली जातील.
अंतरिम अर्थसंकल्पावर विविध नेत्यांच्या प्रतिक्रिया
१० वर्षांतील यशावर प्रकाश टाकणारा अर्थसंकल्प : अमित शाह
अंतरिम अर्थसंकल्प हा २९४७ पर्यंत विकसित भारत निर्माण करण्याच्या पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या स्वप्नाचा रोडमॅप आहे. भारताला प्रत्येक क्षेत्रात आघाडीवर नेण्यासाठी मागील दहा वर्षांत मोदी सरकारने मिळवलेल्या यशावर प्रकाश टाकणारा हा अर्थसंकल्प आहे. या पराक‘माच्या पायावर विकसित भारताची भव्य इमारत उभारली जाईल. या उत्कृष्टतेच्या प्रवासाद्वारे देशाचे नेतृत्व केल्याबद्दल आणि अंतदृष्टी असलेल्या अर्थसंकल्पासाठी निर्मला सीतारामन् यांचे मनापासून आभार मानता.
विकसित भारताचा संकल्प सांगणारा अर्थसंकल्प : देवेंद्र फडणवीस
केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन् यांनी सादर केलेला अंतरिम अर्थसंकल्प हा विकसित भारताचा संकल्प सांगणारा अर्थसंकल्प आहे. याबद्दल पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि सीतारामन् यांचे अभिनंदन. या अंतरिम अर्थसंकल्पात महिला, शेतकरी, गरीब, युवा आणि मध्यमवर्गीय अशा सर्वच घटकांकडे विशेष लक्ष देण्याचा प्रयत्न झाला आहे. एक कोटी कुटुंबांना सौर यंत्रणा देऊन ३०० युनिटपर्यंत वीज मोफत देण्याचा संकल्प यात आहे. एक लाख कोटींचा व्याजमुक्त निधी तयार करून युवांसाठी राखीव ठेवण्याचा निर्णय क्रांतिकारी आहे.
आर्थिक महासत्तेकडे नेणारा अर्थसंकल्प : नितीन गडकरी
हा अंतरिम अर्थसंकल्प वेगवान परिवर्तनास आर्थिक महासत्तेत बदल करेल. शेतकरी, महिला, युवक आणि वंचितांच्या उत्थानाबाबत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दिलेल्या वचनाच्या अनुषंगाने हा कल्पक अर्थसंकल्प सादर करण्यात आला. अर्थसंकल्पातून समाजातील विविध हितसंबंधांची पूर्तता करण्यात आली आणि नवीन भारतासाठी पायाभूत सुविधांच्या वृद्धीवर जोर देण्यात आला. हा अर्थसंकल्प २०४७ पर्यंत विकसित भारत निर्माण करण्याचे ध्येय साध्य करण्यासाठी सरकारच्या समर्पणाची पुष्टी करतो आणि देशाच्या परिवर्तनात्मक प्रवासातील हे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
स्वावलंबी भारताच्या दृष्टिकोनाची रूपरेषा : राजनाथ सिंह
मजबूत आणि स्वावलंबी विकसित भारत या दृष्टिकोनाची रूपरेषा अंतरिम अर्थसंकल्पात सादर करण्यात आली. २०२७ पर्यंत भारतीय अर्थव्यवस्था पाच ट्रिलियन डॉलर्सची होईल, असा विश्वास अर्थसंकल्पात देण्यात आला. हा अंतरिम अर्थसंकल्प होता. मात्र, तो अत्यंत उत्साहवर्धक आणि वृद्धीला बळकटी देणारा आहे. सध्या आपली अर्थव्यवस्था आघाडीच्या पाचमध्ये आहे. २०२७ मध्ये पाच ट्रिलियन आणि २०३० पर्यंत सात ट्रिलियन डॉलर्सची अर्थव्यवस्था होईल.
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांचा कार्यक्रम
केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन आज सहावा केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर करणार आहेत. त्या आज आपला पहिला अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करणार आहेत. यासह सीतारामन सलग पाच पूर्ण अर्थसंकल्प आणि एक अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करून माजी पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांच्या क्लबमध्ये सामील होतील.
निर्मला सीतारामन सकाळी ९.१५ वाजता अर्थ मंत्रालयात पोहोचल्या. त्यांच्यासोबत राज्यमंत्री किशनराव कराड, पंकज चौधरी आणि इतर अधिकारीही उपस्थित होते. तेथून अर्थमंत्री अर्थसंकल्प घेऊन राष्ट्रपती भवनाकडे रवाना झाले.
राष्ट्रपती भवनात पोहोचल्यानंतर निर्मला सीतारामन यांनी राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांची भेट घेतली. त्यांनी राष्ट्रपतींकडून अर्थसंकल्पाला औपचारिक मंजुरी घेतली. अधिकार्‍यांनी अध्यक्ष मुर्मू यांच्याशीही चर्चा केली. यावेळी राष्ट्रपती मुर्मू यांनी सीतारामन यांना दही आणि साखर खाऊ घातली.
राष्ट्रपती भवनातून बाहेर पडल्यानंतर निर्मला सीतारामन संसद भवनाकडे रवाना झाल्या. देशाचा अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करण्यासाठी अर्थमंत्री बजेट टॅबलेटसह संसद भवनात पोहोचले.
अंतरिम अर्थसंकल्पाच्या प्रतींचा एक बंडल खासदारांना वाटण्यासाठी संसदेच्या परिषदेत आणण्यात आला होता, तो संसदेच्या कर्मचार्‍यांनी खाली उतरवला आणि आत नेला.
मंत्रिमंडळाने अर्थसंकल्पाला मंजुरी दिल्यानंतर अर्थमंत्री देशाचा अंतरिम अर्थसंकल्प संसदेत सादर करतात.

राष्ट्रीय

Short URL : https://vrittabharati.in/?p=60097

Posted by : वृत्तभारती | on : 1 Feb 2024
Filed under : अर्थ, राष्ट्रीय
Author Description : .
You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0
You can leave a response or trackback to this entry

मोदींचे व्हिजन २०४७: अर्थसंकल्पात ’मेक इंडिया डेवलप्ड योजना’

चक्क मुलानेच पालकांना मागितला घटस्फोट!